Vasco


EGUZKIREN ETXEA
Zer gertatzen da zure alabak edo zure semeak eguzkia non bizi den galdetzen badizu? Galdera horri erantzuten saiatzen da autorea ipuin miragarri honetan. Eguzki amandreak hiru alaba ditu, zein baino zein ederrago eta bikainago hirurak: Alba, Eguerdi eta Arrats. Bakoitzaren ibilbidea kontatzen digu Felipe Juaristi idazleak, goizean hasi eta gaua egiten deino. Liburu honetan gauzatzat hartzen ditugunak (zuhaitzak, gaua, zerua, euria) pertsonaia bihurtu dira eta denak ari dira jolasean, denboraren ibilbidea zer den adierazi nahian.

MUNDUAREN NEURRIA
Arestiren bertsoetatik mintzatzen zaigun ahots biblikoa azaltzea izan du helburu lan honek. Ez dago marxismoaren -eta amaiezinezko beste hainbat sakrifizio suharren- muinera iristerik, kristautasunaren igurtzitik erabat apartatuz. Izan ere, kristautasuna ez baita soilik urteko egutegi erritualaren gurpilean eroso ibiltzea: kristautasuna fenomeno kulturala da. Gure mundu ikuspegi ezkutuenetik aritzen da lanean kultura, geure erreakzio xume eta oharkabeenak ere antolatzen dizkigularik. Horra kristautasuna, iraultza eta Aresti bezalako poeta bat elkartzeko aukera.

JAUN ZURIAREN ASKAZIA
Ha jo! Jak! Erak! Hala egiten omen zioten oihu elkarri bandokide euskaldunek Mungiako guduan (1471), besteak beste, Haroko kondearen eta Salinasko kondearen aurka borrokatu zirenean. Oihu horretxekin, arerioa jotzeko, erailtzeko agintzen zuten eta bata bestea animatzen saiatzen ziren, premiazko baitzuten adorea odolez zipriztindutako zelai haietan ibili ere egiteko. Honelako kontu, istorio edo pasarte ugari aurkituko dugu XVI. mendean zehar idatzi ziren kroniketan. Horietako asko kronikoi faltsu deritze, euren egileak historia aztertu eta ezagutzera ematean oso sinesbera izan zirelako etimologista eta genealogista askoren ahotan zebiltzan ipuinekiko. Benetakoak bailiran jaso zituztelako asmatutako hainbat istorio. Eta hari horretatik tiraka entzun behar izan ditugu hainbat sinplekeria, euskaldunen historia asmazio huts delakoa kasu. Baina zein tradizio historiografiko da mito gabea? Zein herrik ez du bere iruditeria historikoa osatu? Zein ziren eta zer egin zuten benetan Cid-ek edo Roland-ek? Euskaldunok ere geure neurrian heroien balentriaz edertu genuen gure historia, eta urteetan atzera egitean aurkitutako ilunguneak irudimenaz argiztatu genituen.